15 ΜΑΡΤΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

Η Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή καθιερώθηκε το 1983 με απόφαση του ΟΗΕ, σε ανάμνηση μιας ομιλίας του αμερικανού προέδρου Τζον Κένεντι, που έθεσε τις βάσεις του καταναλωτικού κινήματος.  Στις 15 Μαρτίου του 1962 ο Τζον Κένεντι, σε μία ομιλία του στο Κογκρέσο, όταν παρουσίαζε τον Νόμο για τα Δικαιώματα του Καταναλωτή, αποτέλεσμα αγώνων του Αμερικάνικου λαού από τις αρχές του 20ου αιώνα, για τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν, σκιαγράφησε τα τέσσερα βασικά καταναλωτικά δικαιώματα: Ικανοποίηση των βασικών αναγκών, ασφάλεια, πληροφόρηση και επιλογή. 

Είπε, μεταξύ άλλων: « Καταναλωτές είμαστε όλοι! Πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικονομική μονάδα, η οποία επηρεάζει, αλλά και επηρεάζεται σχεδόν από κάθε δημόσια ή ιδιωτική οικονομική απόφαση. Ο καταναλωτής είναι η μόνη σημαίνουσα οικονομική μονάδα, η οποία δεν είναι αποτελεσματικά οργανωμένη και της οποίας οι απόψεις δεν ακούγονται.»

Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1975, η Ευρωπαϊκή Ένωση, τότε Ε.Ο.Κ., εγκρίνει το πρώτο της πρόγραμμα για πολιτική προστασία και ενημέρωση καταναλωτών και αναγνωρίζει νομοθετικά τα δικαιώματα των καταναλωτών.  Δεκάξι χρόνια αργότερα (1991) η ελληνική νομοθεσία κατοχυρώνει και για τον Έλληνα καταναλωτή τα δικαιώματα αυτά με την ψήφιση του πρώτου Νόμου περί Προστασίας Καταναλωτή. 

 Σήμερα, πόσοι Έλληνες γνωρίζουν την ύπαρξη τους; Με ποιούς τρόπους να τα διεκδικούν, πώς, πότε και σε ποιόν να απευθύνονται;

Προστασία υγείας και ασφάλειας

 Στην αγορά πρέπει να κυκλοφορούν μόνο προϊόντα και υπηρεσίες που δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια του καταναλωτή.  Αυτό, πρακτικά, σημαίνει καθορισμό απαιτήσεων ασφαλείας για προϊόντα και υπηρεσίες, κατάλληλη ενημέρωση του καταναλωτή για τυχόν κινδύνους που ενέχει η χρήση αυτών, και προστασία του καταναλωτή από φυσικές βλάβες, που προκαλούνται από προϊόντα και υπηρεσίες.

Προστασία των οικονομικών συμφερόντων

 Ο καταναλωτής πρέπει να προστατεύεται έναντι της κατάχρησης εκ μέρους των προμηθευτών προϊόντων και υπηρεσιών.  Αυτό, μπορεί να επιτευχθεί με την "πάταξη" της παραπλανητικής διαφήμισης ή της αθέμιτης συμπεριφοράς στην αγορά (π.χ. στις μεθόδους μάρκετιγκ, στις συμβάσεις κλπ.)

Πρόσβαση στην πληροφόρηση

 Ο καταναλωτής πρέπει ναι έχει την ικανότητα να κάνει σωστές αγορές αφού, όμως, προηγηθεί η αξιόπιστη και επιστημονική ενημέρωση του.  Αυτό, μπορεί να επιτευχθεί με την κατάλληλη πληροφόρηση σχετικά με τα χαρακτηριστικά, τις τιμές ή την ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, ούτως ώστε να επιλέγει ότι αγοράζει με βάση τη λογική.

Δικαίωμα εκπαίδευσης

 Ο καταναλωτής, για να είναι σε θέση να αναζητά, να κατανοεί και να αφομοιώνει τις διαθέσιμες πληροφορίες, πριν αποφασίσει σχετικά με τις αγορές του, πρέπει να έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση και αγωγή, που πρέπει να του παρέχεται στη νεαρή του ηλικία μέσα από το σχολείο, με μέριμνα του κράτους.

Δικαίωμα εκπροσώπησης

 Ο καταναλωτής και οι εκπρόσωποι του πρέπει να έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε Θέματα που τους αφορούν άμεσα, αλλά και έμμεσα, τόσο σε τοπικό, όσο και σε περιφερειακό, εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, ούτως ώστε να λαμβάνεται υπόψη, όσο το δυνατόν περισσότερο, η άποψη και η γνώμη τους.

Πρόσβαση στην δικαιοσύνη

 Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα λήψης συμβουλών και βοήθειας, όταν θέλει να διατυπώσει παράπονα ή όταν έχει υποστεί βλάβη ή ζημιά από προϊόντα και υπηρεσίες. Συγχρόνως, όμως, πρέπει να έχει και τη δυνατότητα εφαρμογής απλών, μη δαπανηρών και σύντομων διαδικασιών διακανονισμού, προκειμένου να αποκατασταθεί η βλάβη ή η ζημιά, που έχει υποστεί.

Πρόσβαση στην αειφόρο κατανάλωση

 Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα να καλύπτει τις βασικές ανάγκες του, χωρίς να εξαντλεί τους βασικούς πόρους του πλανήτη μας και χωρίς να υπονομεύει την κάλυψη των βασικών αναγκών των μελλοντικών γενεών.