Η επιστήμη μίλησε: πολλαπλώς επιζήμια η παραμονή μπροστά σε οθόνες για πλήθος μαθητικών και άλλων δεξιοτήτων

Ξεκινήστε την μεταμόρφωση του παιδιού σας. Κλείστε τις οθόνες και δείτε από τις πρώτες ώρες επαφής του με τον πραγματικό κόσμο την εντυπωσιακή αλλαγή στη διάθεση, την ευεξία, την συγκέντρωσή του, την άνοδο όλων των ποιοτικών του δεικτών. Πλέον δεν είναι ευσεβείς πόθοι κάποιων υπερβολικών. Η επιστήμη αρχίζει και μιλά και όλοι μα όλοι συμφωνούν στο γεγονός ότι η υπερβολική χρήση οθονών για κάθε λόγο, επιβραδύνει σημαντικές λειτουργίες. Ας εξηγηθούμε:

Η λευκή ουσία (white matter) του εγκεφάλου είναι το δίκτυο των νευρικών ινών που βρίσκεται κάτω από το εξωτερικό στρώμα της φαιάς ουσίας. Πρόκειται για νευρικούς άξονες που συνήθως κατανέμονται σε δέσμες οι οποίες ονομάζονται οδοί, συνδέουν τους νευρώνες μεταξύ τους και επιτρέπουν την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου.

Η αύξηση και η οργάνωση της λευκής ουσίας είναι καθοριστική για την ικανότητα του εγκεφάλου να επικοινωνεί με τα διάφορα τμήματά του, ενισχύοντας τη λειτουργικότητα και την ικανότητά του να μαθαίνει. Χωρίς ένα καλά αναπτυγμένο σύστημα επικοινωνίας, η ταχύτητα επεξεργασίας του εγκεφάλου επιβραδύνεται και οι δεξιότητες μάθησης κάμπτονται ξεκάθαρα.

Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε τον εγκέφαλο ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας 3-5 ετών που διαβάζει βιβλία μέσω ενός φροντιστή (συνήθως ενήλικα). Οι  συγκεντρώσεις κόκκινων στιγμάτων δείχνουν αύξηση της οργανωμένης λευκής ύλης, στις περιοχές που είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη της γλώσσας και του γραμματισμού του παιδιού, τομείς που είναι καθοριστικοί για την απορρόφηση γνώσης αλλά και σε ένα ευρύτερο φάσμα επιδόσεων και δεξιοτήτων, μαθητικών και μη.

Στην επόμενη φωτογραφία όμως θα δείτε κάτι άλλο. Θα δείτε τον εγκέφαλο ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας 3-5 ετών που ξοδεύει κατά μέσο όρο δύο ώρες την ημέρα παίζοντας μπροστά σε οθόνες ή απλά παρακολουθώντας. Το μπλε σε αυτήν την εικόνα δείχνει την μαζική υποανάπτυξη και αποδιοργάνωση της λευκής ύλης στις ίδιες περιοχές που απαιτούνται για την υποστήριξη της μάθησης στο σχολείο.

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το Κέντρο Ανίχνευσης και Γραμματισμού του Νοσοκομείου Παίδων του Cincinnati (Reading & Literacy Discovery Center of Cincinnati’s Children’s Hospital) και τις πρώτες δύο μελέτες με νευροβιολογικές ενδείξεις για τα δυνητικά οφέλη της ανάγνωσης και τις πιθανές επιπτώσεις του χρόνου της οθόνης στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του προσχολικού παιδιού. Οι μελέτες αυτές, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό JAMA Pediatrics, χρησιμοποίησαν έναν ειδικό τύπο μαγνητικής τομογραφίας, για να εξετάσουν την λευκή ύλη 47 υγιών παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και πέντε ετών.

Εκτός από τις εγκεφαλικές εξετάσεις, στα παιδιά δόθηκαν επίσης γνωστικές εξετάσεις. Τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν οθόνες περισσότερο από μία ώρα την ημέρα είχαν φτωχότερες αναδυόμενες δεξιότητες γραμματισμού, χαμηλότερη ικανότητα χρήσης εκφραστικών γλωσσών και χαμηλότερη ικανότητα ταχείας ονομασίας αντικειμένων. Αντίθετα, τα παιδιά που διαβάζουν συχνά βιβλία, μόνα ή με τον φροντιστή τους, βαθμολογήθηκαν υψηλότερα στις γνωστικές εξετάσεις.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προτείνει αυστηρότατα όρια: τα παιδιά ηλικίας κάτω των 18 μηνών θα πρέπει να αποφεύγουν ΟΛΕΣ τις οθόνες, για τα παιδιά μεταξύ 2 και 5 ετών συνιστά να περιορίζεται ο χρόνος της οθόνης σε μια ώρα την ημέρα, με τους γονείς να πρέπει να ορίζουν περιόδους ελεύθερης περιήγησης στα media, καθώς και χώρους χωρίς πρόσβαση σε οθόνες μέσα στο σπίτι.